8 ხერხი ბავშვების covid-19-თან დაკავშირებული შფოთვის სამართავად
თარიღი: 26 ივნისი, 2020
უამრავ ოჯახს უწევს გაუმკლავდეს კორონავირუსით გამოწვეულ ყოველდღიურ ცვლილებებს და მასთან დაკავშირებულ შიშს. ეს სტრესი გავლენას ახდენს არამხოლოდ ზრდასრულებზე - ბავშვები და მოზარდებიც რისკ-ჯგუფში არიან. ბუნებრივია, ცვლილებები და მოულოდნელობა იწვევს შფოთვას. ამიტომ, მნიშვნელოვანია ვიზრუნოთ ბავშვების ფიზიკურ და ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, შფოთვის მართვა ადრეული ნიშნების გამოვლენისთანავე დავიწყოთ.
გაეცანით შფოთვის სამართავ ხერხებს:
1. შექმენით რუტინა
ცვლილებებთან გასამკლავებლად, სტრუქტურის შექმნა ერთ-ერთი საუკეთესო გზაა. ჩვეული რუტინა უმრავლესი ოჯახისთვის შეიცვალა, ამიტომ მნიშვნელოვანია, ბავშვს დავუდგინოთ ახალი „ნორმა“. შექმენით დღის გრაფიკი, რომელიც წაახალისებს რეგულარულ ძილს, ჯანსაღი კვების ჩვევას, ფიზიკურ აქტივობას და ჩაინიშნეთ შესრულების პროგრესი. რადგანაც რუტინა მოსალოდნელია (წინასწარმეტყველებადია), ბავშვი უფრო დაცულად იგრძნობს თავს.
2. მოუსმინეთ ბავშვს და ხშირად გადაამოწმეთ როგორ გრძნობს თავს
მოუსმინეთ ბავშვს შეწყვეტინების გარეშე. ჰკითხეთ, როგორ გრძნობს თავს და აჩვენეთ თქვენი მხარდაჭერა. აუხსენით მას, რომ ნორმალურია იყოს შეწუხებული და აღელვებული შექმნილი მდგომარეობის გამო. ემოციების გაზიარება და კომუნიკაცია დაეხმარება ბავშვს - ასწავლეთ თქვენი გამკლავების სტრატეგიები (მაგ.: როდესაც მე რაღაცაზე ვღელავ, შემდეგნაირად ვიქცევი...) ან შეახსენეთ ერთად წაკითხული ისტორიები (როგორ მოიქცა პერსონაჟი, როცა ღელავდა?).
3. არ გამოგრჩეთ შფოთვის ადრეული ნიშნები
შფოთვის დასაძლევად ძლიერი იარაღია მისი ადრეული ნიშნების აღმოჩენა. ისინი შეიძლება ყველასათვის განსხვავებული იყოს. დააკვირდით, რომელ მათგანს ავლენს თქვენი შვილი (მოუსვენრობა, გაღიზიანებადობა, დაღლილობა, კონცენტრაციისა სირთულე, ძილის პრობლემები...). მეტად სავარაუდოა, პატარა ბავშვებში შფოთვა ფიზიკური ნიშნებით გამოვლინდეს: ტანტრუმით, მელთდაუნით (ემოციური გადატვირთვით) ან აგრესიით, რადგან მათ უჭირთ გრძნობებისა და შეგრძნებების ვერბალურად გამოხატვა. შედარებით უფროს ბავშვებში (მოზარდების ჩათვლით) შფოთვის ნიშნები ადვილად გაღიზიანებადობა ან იზოლაციაა. შეეცადეთ, ასწავლოთ ბავშვებს ამ ნიშნების ამოცნობა და მათზე რეაგირება.
4. ასწავლეთ ბავშვებს გამკლავების გზები
რაც უფრო მეტად შფოთავს ბავშვი, მით უფრო რთულია რაციონალურად მსჯელობა და დამშვიდება. ასეთ შემთხვევაში, შფოთვის დონის დასაწევად, უნდა გამოვიყენოთ ფიზიკური მეთოდები, როგორიცაა: ღრმად ჩასუნთქვა, დათვლა 10-მდე, სტრესული სივრციდან გარიდება. იპოვეთ ისეთი ადგილი, სადაც ბავშვი კომფორტულად გრძნობს თავს, შექმენით მისთვის რაიმე ტაქტილური სათამაშო (დათუნია, რბილი ბალიში ან ბურთი), რომელსაც ხელში დაიჭერს. „დაცულ სივრცეში“ დაკავდით სხვადასხვა აქტივობებით, როგორიცაა: კითხვა, ხატვა, ვიდეოების ყურება.
5. ფოკუსირდით კონტროლირებად ამოცანებზე
შფოთვა ხშირად ვლინდება როცა იწყება „რა მოხდება, თუ...“ (what if?) და ხშირად ყველაზე უარესი სცენარის წარმოდგენით სრულდება. კონტროლირებად ამოცანებზე კონცენტრირება, თავიდან აგვარიდებს ამ აზრებს. ბავშვებს სთხოვეთ შეასრულონ ყოველდღიური დავალებები, შეახსენეთ საფრთხის არიდების პრაქტიკული გზები, როგორიცაა ხელების ხშირი დაბანა, პირბადის ტარება და სოციალური დისტანცირება.
6. წაახალისეთ პოზიტიური აზროვნება
შფოთვასთან საბრძოლველად ერთ-ერთი გავრცელებული პრაქტიკაა ნეგატიური აზრების პოზიტიურით შეცვლა. სთხოვეთ ბავშვს აგიხსნათ, რას ფიქრობს, შემდეგ დაეხმარეთ მას, გაიაზროს, ეს შფოთვა რეალური ფაქტებს ეფუძნება თუ ყველაზე უარესი სცენარის წარმოდგენას („რა მოხდება, თუ…“ ფიქრებს). ხშირად აღნიშნეთ ვითარების პოზიტიური მხარეები, რისთვის ხართ მადლობელი, რა მოგწონთ საკუთარ შვილში, წაახალისეთ პოზიტიური დიალოგები.
7. შეინარჩუნეთ სხვებთან კავშირი
სოციალური დისტანცირება ვირუსის გავრცელების პრევენციის საუკეთესო გზაა, თუმცა შესაძლოა, ძლიერი შფოთვის გამომწვევი მიზეზიც გახდეს. იზოლაცია ბევრისთვის ძალიან დიდი გამოწვევაა, ამიტომაც, თუნდაც სოციალური დისტანცირებისას, შეეცადეთ, შეინარჩუნოთ კავშირი იმ ადამიანებთან, ვისთანაც ხშირი კომუნიკაცია გქონდათ აქამდე. ვიდეო-ჩართვები კლასელებთან, მასწავლებელთან, მეგობრებთან, ბავშვებს დაეხმარებათ იზოლაციასთან გამკლავებაში.
8. საჭიროების შემთხვევაში, დახმარებისათვის მიმართეთ პროფესიონალს
თუკი თქვენი შვილის შფოთვა ხანგრძლივად რჩება (არ სურს ყოველდღიურ აქტივობებში ჩართვა, აქვს ძილის პრობლემები, უმადობა და ა.შ.), უმჯობესია, კონსულტირებისთვის მიმართოთ პროფესიონალს.
წყარო: მენტალური ჯანმრთელობის ცენტრი - Mental Health Center